PARA ARZ VE TALEBİ

PARA ARZI:

       -Bir ekonomide belirli bir anda dolaşımd bulunan her türlü paranın toplam miktarına para arzı denir. Para arzı bir stoktur.

      Para arzı= Ufaklık para + Kağıt Para(banknot) + Banka Parası(kaydi para)

       -Merkez Bankasının piyasaya kağıt para sürme işlemine "emisyon" diyoruz. Merkez Bankası para arzını dar tanım(M1) ve geniş tanım(M2) olmak üzere iki şekilde vermektedir. M1; ufaklık para, kağıt para ve vadesiz mevduat toplamı olarak hesaplanmaktadır. M2 ise M1'e vadeli mevduatların (hem ticari hem de tasarruf) ilavesiyle bulunmaktadır.
       -Para arzı ile ilgili iki kavram önemlidir: Birincisi, "reel para arzı" ve ikincisi, "paranın dolanım hızı" diğer adıyla "paranın gelir oluşturma hızı". Ekonomide mal ve hizmet fiyatları artıyorsa onları satın almak için gerekli para miktarı artacaktır.Fakat bu nominal(parasal) bir artıştır.Reel para arzının artması için paranın satın alma gücünün artması gerekir. Gelir dolaşım hızı ise bir birim paranın bir yılda kaç kez el değiştirdiği daha iyi bir ifadeyle kaç el değiştirerek ne kadar birimlik gelir meydana getirdiğidir.Bunu hesap etmek için nominla milli geliri para arzına bölmek gerekecektir. Görüldüğü gibi dolanım hızı ile milli gelir doğru orantılıdır.
NOT: kağıt paranın piyasaya fazla miktarda süürülmesi onun değrer kaybetmesine başka bir değişle mal ve hizmet fiyatlarının yükselmesine (enflasyon) yol açar.

PARA TALEBİ:

       -Bir ekonomide tüm bireylerin ve kurumların yanlarında, kasalarında ya da bankalardaki hesaplarında hemen harcanabilir durumda bulundurmak istedikleri para stokuna para talebi denir Kişi ve kurumlar üç güdü ile ellerinde para tutmak ister:

       -Bu üç güdüyü birleştirirek para talebinin milli gelir, fiyatlar genel düzeyi ve faiz oranlarının bir fonksiyonu olduğu görülür.("Mt" para talebi, "Y" milli gelir, "P" fiyatlar genel düzeyi ve "i" faiz oranı)

Mt = f(Y,P,i)

Likidite Fonksiyonu ve Faiz Oranları:

       -Kişi ve kurumların faiz oranları yükseldiği zaman ellerinde tuttukları paradan dolayı katlandıkları faiz kaybı daha fazla olacağından faiz yükseldikçe para talebi azalır. Değişik faiz oranlarındaki para taleplerini bir tablo üzerinde birleştirirsek Likidite Eğrisi(LT) elde edilir.Bir ekonomide faiz oranı para talebi(likidite eğrisi) ve para arzının kesiştikleri noktada oluşacaktır.Para arzı arttıkça aşağıdaki grafiğe göre faiz oranı düşecektir.fakat belli bir noktadan sonra LT eğrisi x eksenine paralel gittiğinden faiz daha fazla düşmeyecektir. Bu olay ekonomi literatüründe Likidite Tuzağı olarak bilinmektedir.

Önemli: Ekonomide para miktarı teorilerine(fisher ,cambridge ) göre paranın miktarı arttıkça fiyatlar da artacaktır.Keynes(ünlü ekonomist) tam istihdam durumundayken yani üretim faktörlerinin tamamı normal çalışma koşullarında çalışıyorken bu teorilere katılır; onlardan ayrıldığı nokta eksik istihdam durumudur.Bu durumda para miktarındaki artış mal ve hizmetlere talebi artıracağından ve devamında bu talebi karşılamak için üretim artışı geleceğinden fiyatlar artmayacaktır.

Para Değerindeki Değişmelerin Ölçülmesi(fiyat endeksi):

       -Paranın değerindeki değişiklikleri fiyatlardaki değişikliklere göre saptarız. Ülkemizde iki tür fiyat endeksi vardır: Toptan eşya fiyat endeksi(TEFE) ve geçinme endeksi.TEFE'de bir başlangıç yılı seçilir ve bu yılda malların toptan alım-satımlarına konu olan fiyatlar ortalaması alınarak buna 100 denir.Takip eden yıllarda fiyatlar ortalaması 100'e göre değerlendirilir.Bir sonraki yıl 120 iki yıl sonra 150 olmuşsa bu yıllarda enflasyon sırasıyla %20 ve %25 olmuştur.

Ekonomi nedir? Temel kavramlar
Mikroekonomi, Makroekonomi, Para teorisi ve Para çeşitleri
Bankalar ve Para yaratma süreci
Enflasyon, Deflasyon, Stagflasyon, Devaluasyon
Para Politikası Araçları ve Merkez Bankası
Milli Gelir
İstihdam kavrami
Yatırım Teorisi
Milli Gelir Genel Dengesi