SMH(Piyasa fiyatları ile) = GSMH(Piyasa fiyatları ile) -Amortisman(Eskime payı)
Diğer denklikleri de formüle edersek :
MG(Mili Gelir) = SMH(Piyasa fiyatlarıyla) - vasıtalı(dolaylı) vergiler
MG = SMH(faktör fiyatlarıyla) yani;
SMH(Piyasa fiyatlarıyla) - Dolaylı vergiler = SMH(faktör fiyatlarıyla)
Kişisel gelir = Milli Gelir + (Transfer Harcamaları+Sübvansiyonlar) - (Kurumlar Vergisi, Şirketlerin Dağıtılmayan Karı, Sosyal Kesenekler)
Milli geliri bir milli ekonomideki üretime katılan üretim faktörlerinin elde ettikleri gelirlerin toplamı olarak ifade ettik.Ancak bu gelirden bir kısım kesintiler ve bu gelire bir kısım eklemeler bize sonuç olarak yukarıda formüle edildiği üzere kişisel geliri verir.
Eklemeler:
- Transfer harcamaları: Devletin emeklilere kimsesizlere, yoksul ve işsizlere üretim karşılığı olmadan yaptığı karşılıksız ödemelerdir.
- Sübvansiyonlar: devlet tarafından üreticiye teşvik amacıyla verilen karşılıksız mali yardımlardır.
Kesintiler:
- Kurumlar vergisi: Firmaların karlarından ödedikleri bir vergidir.
- Şirketlerin dağıtılmayan karı: Şirketler yıl sonunda o yıl içinda elde ettikleri gelirleri hissedarlara dağıtırlar.Ancak uygulamada karın tümü değil bir kısımı dağıtılır, geri kalanı yeni yatırımlara finansman olarak kullanılır.Bu olaya "Oto finansman" denir.
- Sosyal Kesenekler: Sosyal sigortalar emekli sandığı, bağkur gibi kuruluşlara belli aralıklarla belli ödemeleridir.
Kulanılabilir gelir = Kişisel gelir - vasıtasız(dolaysız) vergiler
KMG= MG / Nüfus
Gelirin bu geliri yaratan kişiler arasında nasıl pay edildiği ile ilgili iki araç "Pareto Pramidi" ve "Lorenz Eğrisi" dir. Pareto Pramidi'nde tepede yüksek gelirlilerden tabanda düşük gelirlilere doğru genişleyen ve şekli ülkelere göre değişen bir pramit kullanılır.
Lorenz Eğrisi'nde "x" ekseninde nüfus "y" ekseninde gelir %20'lik kısımlara ayrılır. Eğer ekonomide herkes eşit gelir sahibi olsaydıeğri köşegen olarak uzanacaktı. Eğri köşegenden uzaklaştıkça gelir dağılımı bozuluyor demektir.
2 nolu eğriyle gösterilen ülkeye nazaran
daha eşitsiz dağıldığı anlaşılacaktır.
NOMİNAL MİLLİ GELİR &REEL MİLLİ GELİR
Üretilen mal ve hizmetlerin piyasa fiyatları ile çarpılması oluşan toplama milli gelir dedik.Fiyatların artması ile oluşacak milli gelir artışı gerçeği yansıtmaz; reel bir artış değildir, ekonomi büyümemiş, satın alma gücü artmamıştır.Çünkü bahsedilen artış reel değil nominal(parasal) bir artıştır.Ekonomik büyümenin göstergesi olan büyüklük reel milli gelirdir. Reel ve nominal değişimleri ayırt etmenin iki yolu vardır:
- Diyelim 1980 ve 1988 yıllarını karşılaştırıyoruz. 1988 yılı GSMH'sini hesaplarken 1988 yılı fiyatlarını değil karşılaştırma yapacağımız 1980 yılının fiyatlarını kullanırız. Bu şekilde 1980 ile 1988 yılları arasındaki dönemde fiyat artışları nedeniyle ortaya çıkan aldatıcı GSMH(ya da milli gelir) artışı giderilmiş ve geriye gerçek artış kalmış olacaktır.
- Fiyat endeksi kullanılır.
Fiyat Endeksi = Nominal GSMH / Reel GSMH
DIŞ TİCARETİN VE DEVLET HARCAMALARININ MİLLİ GELİR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
İthalat(dışarıdan mal alınması) ve devlet tarafından toplanan vergiler milli geliri azaltıcı etki yaparken ihracat(dışarıya mal satılması) ve devlet harcaması milli geliri artırıcı etki yapar.İhracat(X) ve İthalat(M) olmak üzere
X>M ise dış ticaret fazlası vardır. Tersi durum ise dış ticaret açığıdır.Milli geliri(Y) iki şekilde ifade edebiliriz;
Y = C + S
Y = C + I
I yatırım harcamalarını C tüketim harcamalarını S ise toplam tasarrufları göstermektedir.İki formülü birbirine eşitlersek tasarruflar yatırımlara denk olacaktır.ikinci formülde yatırım ve tüketim harcamalrının yanına devlet harcamaları ve ihracatı ekleyip ithalatı çıkarırsak formül son şeklini alacaktır
Y= C + I + G + ( X - M )
MİLLİ GELİRİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
- ÜRETİM YÖNÜNDEN HESAPLAMA: Üretilen tüm mal ve hizmetlerin piyasa fiyatları ile çarpılarak toplanması ile GSMH rakamlarına ulaşılır. Yalnız dikkat edilmesi gereken bir husus aynı malın hesaba birden çok kez katılmasıdır. Yani hem ekmek hem onu üretirken kullanılan un , unun elde edildiği buğday hesaba dahil edilmemelidir. Bunu sağlamanın iki yolu vardır:
-Yalnızca nihai(son) ürünün hesaplanması(ekmek)
-Katma değer yöntemi.Girdi ve çıktı arasında ürüne eklenen değerdir.100 liraya alınan mal işlendikten sonra 150 lira olmuşsa katma değer 50 liradır.
- PAYLAŞIM YÖNÜNDEN HESAPLAMA: Bir ülkedeki fertlerin ücret, rant, faiz ve kar şeklinde elde ettikleri gelirler toplamı milli geliri verir.
- HARCAMA YÖNÜNDEN HESAPLAMA:
Y = C + I + G + X - M formülü ülkedeki tüm harcamaları ifade etmektedir.
-Yalnızca nihai(son) ürünün hesaplanması(ekmek)
-Katma değer yöntemi.Girdi ve çıktı arasında ürüne eklenen değerdir.100 liraya alınan mal işlendikten sonra 150 lira olmuşsa katma değer 50 liradır.
Bir ekonomik gösterge olarak milli gelirin önemi:
- Ülke ekonommisinin büyüyüp büyümediğini gösterir.
- Ülke refah düzeyinde bir değişiklik olup olmadığını gösterir.
- O ülkedeki yapısal değişiklikler hakkında bilgi verir.Böylece herhengi bir ülkenin tarıma dayalı mı yoksa sanayi ağırlıklı mı bir ekonomiye sahip olduğu anlaşılır.
- Ülkeler arası ekonomik karşılaştırmada kullanılır
Yatırım Teorisi
Milli Gelir Genel Dengesi